Leyte Körfezi Muharebesi
Leyte Körfezi Muharebesi, II. Dünya Savaşı’nın en büyük deniz çatışmalarından biriydi ve yaklaşık 200.000 deniz personelinin katılımıyla gerçekleşti. Bazı kaynaklara göre bu muharebe, tarihteki en büyük deniz savaşı olarak kabul edilmektedir. 23-26 Ekim 1944 tarihleri arasında, Japonya’yı izole etmeyi amaçlayan Leyte işgalinin bir parçası olarak Amerikan ve Avustralya kuvvetleri ile Japon İmparatorluk Donanması arasında Filipinler’in Leyte, Samar ve Luzon adaları yakınındaki sularda gerçekleşti. Bu bölge, Japonya’nın Güneydoğu Asya’daki sömürgelerinden elde ettiği sanayi ve petrol kaynakları açısından hayati bir öneme sahipti.
Savaş sırasında Japonya, Müttefik kuvvetlerin toplam uçak gemisi sayısına kıyasla çok daha az ana gemiye (uçak gemisi ve savaş gemisi) sahipti ve bu durum savaşın başından itibaren kuvvet dengesi açısından bir dezavantaj yarattı. Buna rağmen Japon İmparatorluk Donanması, Müttefiklerin işgalini durdurmak amacıyla kalan büyük gemilerinin neredeyse tamamını harekete geçirdi. Ancak, ABD Donanması’nın Üçüncü ve Yedinci Filoları tarafından geri püskürtüldü.
Leyte Körfezi Muharebesi, dört büyük çatışmadan ve daha küçük çaplı eylemlerden oluşuyordu. Müttefik kuvvetler, Aralık ayı sonunda adadaki organize Japon direnişinin sona erdiğini açıkladı. Bu savaş, Japon uçaklarının organize bir şekilde kamikaze saldırıları gerçekleştirdiği ilk muharebe olma özelliğini taşımakta ve tarihte zırhlılar arasındaki son büyük deniz savaşı olarak kabul edilmektedir. Japon Donanması bu savaşta ağır kayıplar verdi ve savaşın geri kalanında yakıt eksikliği nedeniyle üslerinden ayrılma fırsatı bulamadı.
Kayıplar
Leyte Körfezi Muharebesi’nin büyüklüğü ve süresi göz önüne alındığında, bu muharebe sırasında ve sonrasında meydana gelen kayıpların kapsamlı bir değerlendirmesi yapılmakta zorlanılmaktadır. Samuel E. Morison’un kayıplar hakkındaki raporuna göre, Amerika Birleşik Devletleri bu muharebede en az 12 savaş gemisini kaybetti:
- Bir hafif uçak gemisi: USS Princeton
- İki eskort taşıyıcısı: USS Gambier Bay ve USS St. Lo (ilk büyük kamikaze saldırısıyla batırılan gemi)
- İki destroyer: USS Hoel ve USS Johnston
- İki destroyer eskortu: USS Samuel B. Roberts ve USS Eversole
- Bir PT botu: USS PT-493
- Diğer dört gemi (denizaltı USS Darter dahil), ayrıca Avustralya donanmasına ait HMAS Australia hasar aldı.
Toplamda 1.600’den fazla denizci ve uçak mürettebatı hayatını kaybetti. Leyte Körfezi Muharebesi’ndeki kayıplar tüm kuvvetlere eşit şekilde dağılmadı. Örneğin, Surigao Boğazı Muharebesi ve Engaño Burnu Muharebesi’nde Müttefikler çok az zayiat verirken, Sibuyan Denizi Muharebesi’nde Princeton’ın patlaması sonucu 108 mürettebat hayatını kaybetti. Samar Muharebesi’nde ise 1.161 kişi ölü veya kayıp olarak kaydedildi, 913 kişi ise yaralandı.
Japon kayıpları ise daha ağırdı. Japon İmparatorluk Donanması bu savaşta 28 savaş gemisini kaybetti:
- Bir filo uçak gemisi: Zuikaku (Pearl Harbor saldırısına katılan orijinal filonun son gemisi)
- Üç hafif uçak gemisi: Zuihō, Chiyoda ve Chitose
- Üç savaş gemisi: Musashi, Yamashiro ve Fusō
- Altı ağır kruvazör: Atago, Maya, Suzuya, Chokai, Chikuma ve Mogami
- Dört hafif kruvazör: Noshiro, Abukuma, Tama ve Kinu
- On bir destroyer: Nowaki, Hayashimo, Yamagumo, Asagumo, Michishio, Akizuki, Hatsuzuki, Wakaba, Uranami, Fujinami ve Shiranui
Savaş sonrası Japon Donanması’nın sağ kalan büyük gemileri yakıt eksikliği nedeniyle limanlarına çekilmek zorunda kaldı ve birçoğu burada imha edildi.
Leyte Körfezi Muharebesi, ABD Altıncı Ordusu’nun Leyte’deki sahil başlarını güvence altına almasını sağladı. Ancak adanın tamamen Müttefiklerin eline geçmesi için daha uzun ve zorlu bir kara savaşı gerekti. Japonlar, birliklerini hava ve deniz yoluyla takviye ederken Müttefikler de hava ve deniz üstünlüğünü ele geçirmek için çaba sarf etti. Bu çatışmaların tamamı Ormoc Körfezi Muharebesi olarak anıldı.
Leyte Körfezi Muharebesi Japon İmparatorluk Donanması için büyük bir yenilgiydi ve Filipinler’in Müttefikler tarafından geri alınmasının yolunu açtı. Bu, Japonya’nın Güneydoğu Asya’daki kaynaklarla olan bağlantısını kopardı. Leyte’nin kaybı, 1945’te Ryukyu Adaları’nın işgali için önemli bir adım oldu.
Japon Donanması’nın büyük gemileri, Leyte Körfezi Muharebesi’nden sonra hareketsiz kaldı ve yalnızca Nisan 1945’te Yamato zırhlısının intihar saldırısıyla Pasifik Savaşı’nda son bir harekâta katıldı. Kamikaze uçakları, bu savaştan sonra ilk kez geniş çaplı olarak Leyte çıkarmalarında kullanıldı ve büyük zararlara yol açtı.