Nazi Almanyası Neden Üçüncü Reich Olarak Adlandırıldı?

Nazi lideri Adolf Hitler, diktatörlük rejimini iki büyük Alman imparatorluğunun tarihsel halefi olarak hayal etti. Hitler, hükümeti için Üçüncü Reich mantosunu talep ederek, kendisini Alman ve Avrupa tarihinin daha geniş bağlamı içinde konumlandırmaya çalıştı.

Hitler’e göre “bin yıllık Reich”, 800 yılında Charlemagne’ın taç giymesine kadar izini sürdüğü bir sürecin doğal sonucu olacaktı. Ancak böyle bir “Reich “lar silsilesi kavramı Hitler’in iktidara gelmesinden sadece 10 yıl önce ortaya çıkmıştı ve geriye dönük olarak adlandırılan “Birinci Reich” (Kutsal Roma İmparatorluğu) veya “İkinci Reich” (Alman İmparatorluğu) içinde yaşayanlar böyle bir adlandırmanın geçerliliğini kabul etmeyecekti.

1923 yılında Alman kültür eleştirmeni Arthur Moeller van den Bruck Das Dritte Reich (1923; “Üçüncü İmparatorluk” veya “Reich”) adlı kitabını yayınladı. Weimar Cumhuriyeti’nin hem sağdan hem de soldan gelen devrimci güçleri kontrol altına almak için mücadele ettiği bir dönemde yazılan Moeller’in incelemesi, Alman entelektüalizminin ve milliyetçiliğinin yükseltilmesi çağrısında bulunan muhafazakâr bir doktrini benimsiyordu. Hem Marksizm hem de Batı tarzı demokrasi, Almanya’nın Avrupa’da haklı olarak üstünlüğe yükselmesinin önündeki engeller olarak görülüyordu ve Moeller, Üçüncü veya son İmparatorluğun gerçekleşmesinin Almanya’nın sosyalist ve muhafazakâr hareketlerinin uyumlu bir şekilde kaynaşmasına bağlı olduğunu öne sürdü. Moeller’in teorik Reich’ını bir serinin üçüncüsü olarak konumlandırması, Hegelci sentez kavramını ya da Fiore’li Joachim’in Teslisçi tarih felsefesini çağrıştırma çabası olabilir. Ancak Moeller’in Üçüncü Reich’ı açıkça nasyonal sosyalist bir karaktere sahip değildi.

Hitler, Kavgam adlı siyasi manifestosunda Üçüncü Reich’tan açıkça bahsetmemiş olsa da, ilk Nazi liderlerinden Otto Strasser, Hitler’in Moeller’in çalışmalarından haberdar olduğunu iddia etmiş ve Üçüncü Reich ifadesi, Hitler’in 1933’te şansölye olmasının ardından tüm Almanya’da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Moeller, insanlık tarihinin en korkulan ve en nefret edilen rejimlerinden birinin adını bulmuş olsa da, bu rejimin kuruluşunu görecek kadar yaşayamadı. Kendisi 1925 yılında intihar etti. Das Dritte Reich’ın giriş bölümünde Moeller şu uyarıda bulunuyordu:

Üçüncü İmparatorluk düşüncesi, şimdiye kadar boyun eğdikleri tüm yanılsamaların en ölümcülü olabilir; bu konuda hayal kurmakla yetinmeleri tam bir Almanlık olurdu. Almanya Üçüncü İmparatorluk hayali yüzünden yok olabilir.

Kaynak: Britannica Ansiklopedisi